Gdy napisałam na Fb, abyście nie używali podłogi winylowej w sypialni i w pokoju dziecka, dostałam wiele zapytań o skład podłóg winylowych i próśb o bardziej szczegółowe informacje.
Istotne jest to, że instalując w domu podłogi winylowe – instalujemy w swojej przestrzeni materiał, który każdego dnia wydziela substancje mające wpływ na zdrowie, szczególnie na układ hormonalny dzieci i kobiet w ciąży.
Te substancje stają się składnikiem powietrza, którym oddychamy. Związki te są w dużym stężeniu bezpośrednio przy podłodze, dzieci mogą je mieć na dłoniach, mogą być wchłaniane przez skórę lub dostawać się z dłoni i zabawek do układu pokarmowego.
Podłogi winylowe – skład, rodzaje, poziom bezpieczeństwa – PCW (PVC)
Podłogi winylowe znamy w postaci paneli podłogowych, płytek, rozwijane z rolki. Reklamy opisują je jako kolorowe, łatwe w ułożeniu, miłe w dotyku, wyciszające, a przede wszystkim tanie. Ich główny składnik to polichlorek winylu (PCW, ang. PVC). I właśnie to (że winyl składa się z winylu) powoduje, że może negatywnie wpływać na zdrowie, szczególnie dzieci i kobiet w ciąży.
Polichlorek winylu (winyl) jest jednym z najbardziej szkodliwych materiałów w naszym otoczeniu, mieszaniną wielu toksycznych związków z chlorem na czele (chlor jest niezbędny do produkcji PCW). W powietrzu nad wykładziną z PCW zidentyfikowano 60 szkodliwych substancji chemicznych, z których niektóre są łatwo wchłaniane przez skórę.
Czyste PCW jest twarde i kruche. Żeby zrobić z niego wykładzinę czy panele potrzebuje zmiękczaczy. Najczęściej stosowne zmiękczacze to ftalany. W badaniach stwierdzono, że ftalany są substancjami zaburzającymi gospodarkę hormonalną, mogą zakłócać rozwój, zdrowie reprodukcyjne, metabolizm, nastrój, układ nerwowy. Dodawane są także pigmenty (związki ołowiu i kadmu), związki antystatyczne, modyfikatory, rozjaśniacze optyczne, stabilizatory. Ponieważ dodatki te są łatwopalne niezbędne są przeciwzapalne retardanty. Te z kolei wzmagają wydzielanie dymu, więc potrzebne są środki przeciwdymne. Tak duża liczba domieszek przyciąga bakterie i powoduje konieczność dodawania biocydów. Większość tych związków, a także resztki rakotwórczego chlorku winylu, mają tendencje do uwalniania się z tworzywa. Wiele z nich powoduje raka, alergie, zmiany genetyczne i hormonalne.
Dlatego kilka lat temu butelki z olejami roślinnymi zaczęto produkować z PET, zamiast PCW, choć nadal instaluje się rury wodociągowe z PCW.
„Luksusowe Płytki Winylowe” / Luxury Vinyl Tiles (LVT) – co to tak naprawdę jest?
Nawet jeśli płytka winylowa jest reklamowana jako zawierająca kompozyt z tworzywa sztucznego (WPC), nadal nie jest wykonana z prawdziwego drewna. Ma tylko trociny, które są związane z dużą ilością plastiku. Luksusowa płytka winylowa składa się głównie z polichlorku winylu (PVC).
Nawet jeśli płytka winylowa nazywa się „orzechowa podłogowa winylowa” i wygląda na powierzchni jak drewno, nie jest to drewno. Podczas gdy laminat jest wykonany z drewna inżynieryjnego, luksusowe płytki winylowe (LVT) i luksusowa deska winylowa (LVP) są nadal wykonane z PVC. Z kolei ten PVC jest wykonany z etylenu i chloru. Etylen pochodzi ze źródeł paliwa ropopochodnego (takich jak ropa naftowa), a chlor pochodzi z soli.
Więc nie daj się zwieść powierzchni folii drukowanej o powierzchni udającej drewno. Producenci używają starannie sformułowanych zwrotów, takich jak „przyjazne środowisku”, „inspirowane naturą”, używają nazw konkretnych gatunków drewna. Nie daj się zwieść – to wciąż głównie PVC.
Podłogi winylowe – sposób badania i dopuszczania produktów do sprzedaży
Badania dopuszczające dany produkt do użycia przeprowadzane są w warunkach laboratoryjnych, w temperaturze max.23 st. C. W takiej temperaturze panele samoistnie wydzielają stosunkowo niewiele LZO (Lotnych Związków Organicznych). Wyższa temperatura, jaką często mamy w domu latem, znacznie zwiększa ilość substancji lotnych w powietrzu.
Nawet jeśli producent deklaruje, że jego wykładzina winylowa nie zawiera formaldehydu, to należy to czytać ze zrozumieniem. Formaldehyd jest bardziej powszechny w podłogach laminowanych, gdzie znajduje się w kleju i żywicy. Jego poziomy w podłogach winylowych są zwykle niższe niż w podłogach laminowanych i jest to normalne. Należy pamiętać, że również istotne są składniki kleju, którym wykładzina winylowa jest mocowana do podłoża.
Podczas gdy wiele rodzajów ftalanów jest zabronionych do stosowania w zabawkach dla dzieci, żadne obecne przepisy nie zakazują ani nie ograniczają ich stosowania w winylowych produktach podłogowych.
W razie pożaru PCW już w temperaturze 120 st. C wydziela chlorowodór (HCl), a także dioksyny i furany (PCDD i PCDF) – najbardziej szkodliwe substancje jakie zna toksykologia. 2,3,7,8-tetrachloro-dibenzodioksyna jest 10000 razy bardziej toksyczna od cyjanku potasu.
Polskie przepisy budowlane zabraniają stosowania do wykańczania budynków wyrobów silnie dymiących i trujących w czasie pożaru. Atesty na jakie powołują się producenci stwierdzają jedynie niepalność, nie mówią nic o wydzielaniu trujących gazów.
Producenci powołują się na różne instytucje dopuszczające produkty do użycia, testy i atesty. Dla przykładu kalifornijski program FloorScore bada ilość lotnych związków w powietrzu (nad wykładziną) ale nie sprawdza ilości ftalanów. Przy czym watro wiedzieć, że za badania odpowiada producent. Inny program, Greenguard na poziomie Gold, przeznaczony dla szkół i dzieci, testuje również ftalany i obecnie uważany jest za najsurowszy test emisji LZO.
Podłogi winylowe a środowisko
Wyroby z PCW nie ulega biodegradacji i nie nadają się do recyklingu. Na wysypisku z czasem uwalnia się do środowiska cały toksyczny skład PCW. Spalanie jest jeszcze gorszym rozwiązaniem. Spalenie 1 kg PCW powoduje emisję 50 mikrogramów dioksyn – jedną z najbardziej niebezpiecznych substancji chemicznych w naszym środowisku. Podejmując decyzje o zakupie podłogi winylowej lub innej mamy wpływ na środowisko.
Zakaz stosowania PCW obowiązuje w większości gmin w Niemczech, Holandii, Szwecji, Luxemburgu, 6 stanów Austrii (w tym Wiedeń) .
Greenpeace od lat 70-tych prowadzi kampanię wzywającą do zaprzestania produkcji związków chloru
Co zamiast podłóg winylowych?
Z PCW produkuje się bardzo różne towary: wykładziny, tapety, izolację kabli, okna, rury, rynny, ubrania, przedmioty codziennego użytku. Wszystkie te wyroby możemy zastąpić zdrowszymi i trwalszymi odpowiednikami.
Zamienniki dla wykładzin winylowych to:
– naturalne linoleum (takie, które powstało na bazie oleju lnianego, nie mylić ze sztucznym)
– marmoleum (odmiana linoleum)
– płytki ceramiczne (gres)
– korek
Uwaga na PCW z recyklingu
Unikaj kupowania wykładzin z recyklingu, szczególnie poużytkowych materiałów z PCW. To mieszanki materiałów wykonanych wg starych norm i standardów, które mogą mieć wyższy poziom formaldehydu, arsenu, ftalanów, a nawet stabilizatorów, takich jak ołów.
Codziennie spędzamy 90% naszego czasu w przestrzeni wewnętrznej. My, zdrowi dorośli, radzimy sobie lepiej z usuwaniem z organizmu szkodliwych substancji, ale osoby starsze, osoby leczące się, małe dzieci, również te które dopiero przyjdą na świat potrzebują mądrych wyborów i dobrego wsparcia!
Co zrobić jeśli już mamy w domu podłogę winylową?
Często wietrzyć pokój.
W miarę możliwości kontrolować temperaturę w pokoju i nie dopuszczać do jej zwiększania powyżej 23 st.C.
Położyć na podłodze z PCW dywan z naturalnych materiałów (bawełna, wełna, juta i podobne).
Usuwać kurz w pomieszczeniu.
Używać oczyszczacza powietrza (urządzenie z filtrem HEPA).
Dobrać starannie pozostałe elementy wyposażenia pokoju, aby nie dodawać LZO z innych źródeł.
Nie mamy wpływu na materiały w szkołach, przedszkolach, biurach, ale mamy wpływ i kontrolę nad własnym domem.